Vordonisi Adası : İstanbul’un Kayıp Adası

İstanbul dehlizlerinde binbir sırrı saklayan şehir. Kim bilir bilmediğimiz nice hikayesi vardır bu kadim şehrin. Efsaneler kulaktan kulağa fısıldanır yüzyıllar boyunca. Tılsım olur İstanbul'u korur. Altın olur Haliç'ın aldında uzanır. Peki kayıp bir adasının da olduğunu söylesek çok abartmamış oluruz herhalde.

Günümüzde toplam ada sayısı 9 olan Prens Adaları  (Kızıl Adalar olarak da adlandırılan adalar Büyükada, Heybeli, Burgaz, Kınalı, Sedef, Tavşan, Kaşık, Yassı ve Sivri Ada),  tarih boyunca 10 ada olarak bilinirmiş. İstanbul'un fethinden beri bu 10.ada efsane olarak anlatılıp durmuş. 

Kayıp adanın izlerine 1000 yıl önceki haritalarda rastlıyoruz. Kayıtlarda “Batık Manastır Kayalıkları” olarak geçen Maltepe açıklarındaki kayalıklar kayıp ada  “Vordonisi Adası"nın ta kendisidir. 2004 yılında yapılan araştırmalarda üzerinde yaklaşık 900-1000 yıllık bir Bizans Manastırı’nın bulunduğu anlaşıldı. 1000'li yıllarda meydana gelen bir depremle birlikte battığı tahmin edilmektedir.

1. Kınalıada (Proti)
2. Tavşanadası (Neandros)
3. Sivriada (Oxia)
4. Yassıada (Plati)
5. Kaşıkadası (Pita)
6. Sedefadası (Terebinthos/Androvitha)
7. Burgazadası (Antigoni/Panormos)
8. Heybeliada (Halki)
9. Büyükada (Prinkipo)
10. Vordonisi Adası

Vordonisi manastırının ilginç bir hikayesi var. Bizans Tarihçisi Semavi Eyice tarafından 1936 yılında keşfedilen Küçükyalı'daki Satyros Manastırı'nın ikizi olduğu ve dinsel fikir ayrılıkları sonucu inşa edildiği anlaşılmıştır.

İkonaplazma tartışmalarının yaşandığı yıllarda, bilge lakaplı din alimi Photius (Patrik Fotius) henüz 38 yaşında olmasına rağmen Patrik seçilir. 858 yılında Patrik seçilen Photius, adaya bir manastır yaptırır. Rakibi olan din adamı İgnazsius daha sonra patrik seçildiğinde ona nispet olsun diye Küçükyalı'daki Satyros Manastırı'nı inşa ettirir.

Tarihi kayıtlara yansıyan iki din adamı arasındaki siyasi rekabet ilginç. Photios ve İgnatios tam ikişer kez patriklik makamına getirilmiş. Biri patrik olunca, diğerinin itibarını sarsmak için elinden gelen gayreti göstermiş.

Bizans'ta o yıllarda yaşanan din ve çıkar kavgalarının meydana getirdiği bu ilginç mücdele sonuçta 867 yılında Patriklikten azledilen Photios, Vordonisi adasına sürgün edilir ve son 7 yılını kendi yaptırdığı manastırda geçirdikten sonra hayata veda eder...